Ne zaman Ay'a baksak hep aynı tanıdık şekilleri görürüz. Bunun nedeni Ay'ın her zaman sadece bir yüzünü görmemizdir. Ay hem kendi hem de dünya etrafında dönmektedir. O halde nasıl oluyor da Ay'ın sadece bir yüzünü görebiliyoruz. Ay'ın arka yüzü nasıldır? Bu makalemde bu sorulara cevaplar arayacağız.

ilk bakışta bu durum mucizevi gibi gözükse de gezegen ve uydular arasında sıkça rastlanan bir durumdur. Bu durumun temel nedeni kütleçekim kilididir. Kütleçekim kilidine sahip gök cisimleri yörüngelerinde ve kendi etraflarında aynı sürede döner. Uydumuz Ay da kütleçekim kilidine sahiptir, yani hem kendi hem de dünya etrafında aynı sürede dönmektedir. Bu süre yaklaşık olarak 29.5 gündür. Sürelerin aynı olması Ay'ın sürekli bir yüzünü dünyaya dönmesine neden olur.

İşte bu nedenden dolayı Ay'ın her zaman sadece bir yüzünü görebilmekteyiz. Teorilerden birine göre bu durum her zaman böyle değildi. 4.5 Milyar yıl önce dünyaya çarpan bir gök cismi dünyadan büyük bir parça kopardı. Kopan parça dünyanın etrafında dönmeye başladı ve Ay oluştu. Dünyanın yerçekimi ile Ay'ın kendi ve dünya etrafında dönmesi senkronize hale geldi yani Ay kütleçekim kilidine sahip oldu. Ay'ın kütleçekim kilidine sahip olması milyonlarca yıl sürmüştür. Bu durum pek çok gezegen ve uydu için de aynıdır. Bir gezegenin uydusuna uyguladığı yerçekimi nedeniyle uydu belirli zaman sonra kütleçekim kilidine sahip olur.

1959 yılında Sovyetler'in Luna 3 uzay aracı Ay'ın arka yüzünün fotoğrafını çekmeyi başardı. Haziran 2009 yılında NASA tarafından uzaya gönderilen araç (Lunar Reconnaissance Orbiter) yine detaylı bir şekilde Ay'ın arka yüzünü fotoğrafladı. NASA'ya ait aşağıdaki fotoğrafta Ay'ın hiç göremediğimiz arka yüzünü görebilirsiniz.

Ay'ın dışında Mars'ın 2 uydusu, Jüpiter'in 8 uydusu, Satürn'ün 15 uydusu, Uranüs'ün 5 uydusu, Neptün'ün 2 uydusu ve Plüton'un 1 uydusu kütleçekim kilidine sahiptir. Yani bu uyduların da gezegenlerinden sadece bir yüzü görülebilir.